1. ข้อมูลข่าวสาร
ธรรมชาติของข้อมูลข่าวสาร หมายถึง ความจริง หรือสภาวะที่ข้อมูล ข่าวสาร มีอยู่ เป็นอยู่ การรู้ธรรมชาติของข้อมูลข่าวสาร ก็คือ การรู้ความจริงเกี่ยวกับสิ่งนั้น รู้กฏเกณฑ์ รู้ที่มา รู้สภาวการณ์ที่เป็นไปของข้อมูลตามเหตุปัจจัยต่าง ๆ เพื่อจะได้วินิจฉัย ประเมินค่า ข้อมูลข่าวสารได้อย่างถูกต้องและเที่ยงตรง
ธรรมชาติของข้อมูลข่าวสาร
1. เกิดขึ้น ดำรงอยู่ และสูญหายได้ตามกาลเวลา ข้อมูลบางชนิดมีอายุสั้น บ้างก็ได้รับการบันทึก
สืบทอดไว้ให้ มีอายุยืนยาวมาจนถึงชนรุ่นหลัง
2. มีทั้งถูกต้อง เป็นจริง เชื่อถือได้ มีทั้งบกพร่อง ผิดพลาด คลาดเคลื่อน และที่มีคุณค่าและไม่มี
คุณค่า มีเหตุปัจจัยหลายประการ ที่ทำให้ข้อมูลคลาดเคลื่อนต่อความเป็นจริง เช่น ข้อมูลที่
บอกเล่าเกินจริง ด้วยเหตุที่ต้องการเพิ่มสีสันให้กับเรื่อง หรืออาจไม่รายงานความจริงทั้งหมด
ด้วยจุดประสงค์ที่หลีกเลี่ยงเหตุการณ์ ที่เกี่ยวพันกับชื่อเสียงเกียรติยศ หรือ ผลประโยชน์ของตน
นอกจากนี้การอคติ หรือมีค่านิยมบางประการ อาจเป็นเหตุให้บุคคลหนึ่งเห็นความจริงต่างไป
จากอีกบุคคลหนึ่่งได้ แม้จะเป็นเหตุการณ์เดียวกัน
3. ไม่มีความเป็นกลาง เพราะย่อมอยู่ภายใต้กรอบโครงสร้างสังคม วัฒนธรรม เศรษฐกิจ การเมือง
สังคม เป็นต้น ข้อมูลที่มนุษย์สร้างขึ้น ย่อมมีที่มาจากความคิด ความสนใจเกณฑ์ทางวิชาการ
ทัศนคติส่วนตัว อันแฝงไว้ซึ่งศาสนา ค่านิยม ประวัติศาสตร์การเมือง ภาวะเศรษฐกิจ และอื่น ๆ
ที่สิ่งแวดล้อมผู้สร้างไม่ว่าตั้งใจหรือไม่ตั้งใจก็ตาม เช่น กระบวนการสื่อสาร โดยผ่านสื่อมวลชนนั้น
สารที่ถูกส่งผ่านมิใช่ตัวความเป็นจริง เนื่องจากได้ผ่านอัตวิสัยในการคัดเลือก เลือกสรรภายใต้
การทำงานที่ต้องแข่งขันกับเวลา ผ่านการบรรณาธิกรณ์ การตัดต่อ ตลอดจน การควบคุม
ตรวจสอบ ข่าวสารที่ได้จึงเป็นเพียงส่วนหนึ่งของความจริงเท่านั้น
4. มิได้มีความสมบูรณ์รอบด้านในตัวเอง ข้อมูลข่าวสารบางอย่างมีสารประโยชน์ แต่อาจให้ข้อมูล
ในประเด็นที่จำกัด เช่น การนำเสนอข้อมูลของนักข่าว ซึ่งนักข่าวอาจมองในมุมของนักข่าว
เองเท่านั้น ทั้ง ๆ ที่อาจจะมีมุมอื่น ๆ ให้มองอีกจำนวนมาก เพื่อให้เกิดความครบถ้วน สมบูรณ์
ของข้อมูลข่าวสาร จำเป็นต้องมีการแสวงหา พินิจพิจารณาตรวจสอบข้อมูลในเรื่องนั้น ๆ จาก
หลายแหล่ง รวมทั้งการมองออกไปนอกแหล่งข้อมูลที่เป็นกระแสหลัก ตลอดจนขยับขยาย
ขอบเขตออกไปนอกพรมแดนแขนงวิชาใดวิชาหนึ่งด้วย เพื่อให้สามารถโยงข้อมูลหลักฐานเหล่านั้น
เข้าด้วยกัน ให้เห็นภาพรวมที่กระจ่างและใกล้เคียงความเป็นจริง
ความหมายของ "ข้อมูล" "ข่าวสาร"
ข้อมูล หมายถึง กลุ่มของสัญลักษณ์ที่ไม่มีการประมวลผล (คำ คุณค่า ตัวเลข และภาพ) เป็นตัวแทนปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้น ข้อมูลจึงเป็นข้อเท็จจริงที่ได้จากการสังเกตและการวิจัย และมีการบันทึกไว้ บางครั้งอาจเรียกข้อมูลว่า ข้อมูลดิบ หรือข้อมูลพื้นฐาน หรือหมายถึงระเบียนข้อมูลขององค์กรที่มีการเปลี่ยนแปลงแบบวันต่อวัน
ข่าวสาร หรือ สารสนเทศ หมายถึง สิ่งที่สื่อความหมายให้รู้เรื่องราว ข้อเท็จจริง ข้อมูล หรือ สิ่งใดๆ ไม่ว่าจะจัดทำไว้ในรูปของเอกสาร แฟ้ม รายงาน หนังสือ แผนผัง แผนที่ ภาพวาด ภาพถ่าย ฟิล์ม การบันทึกภาพหรือเสียง การบันทึกโดยเครื่องคอมพิวเตอร์หรือวิธีอื่นใดที่ทำให้สิ่งที่บัทึกปรากฏได้
คุณลักษณะสำคัญของสารสนเทศ
ข่าวสาร หรือสารสนเทศ มีคุณลักษณะสำคัญอยู่ 3 ประการ คือ
1) เป็นข้อมูลที่ผ่านการประมวลผลแล้ว การประมวลผลอาจเกิดจากการคัดเลือก การเลือกสรรสิ่งที่ดีที่สุด สิ่งที่จำเป็น หรือสิ่งที่ต้องการ สำหรับผู้รับสาร จากนั้นนำมาเรียบเรียงให้เหมาะสม
เป็นที่เข้าใจ และสามารถนำมาใช้ในชีวิตประจำวันได้
2) รูปแบบที่มีประโยชน์นำมาใช้งานได้ เช่น การนำข้อมูลดิบมาวิเคราะห์ สังเคราะห์ แยกแยะ
หรือจัดหมวดหมู่ ตัดข้อมูลที่ไม่จำเป็นออก เพิ่มเติมรายละเอียดที่สามารถสร้างความเข้าใจให้กับ
ผู้รับสาร และนำมาเรียบเรียงเป็นข่าว บทความ ความเรียง บทวิพากษ์วิจารณ์ บทละคร ฯลฯ
ซึ่งผู้รับสารสามารถรับข่าวสารด้วยความรวดเร็ว และสามารถนำไปใช้ในชีวิตจริงได้
3) มีคุณค่าสำหรับใช้ในการดำเนินงานหรือตัดสินใจ หมายความว่า ผู้จัดการกับข้อมูลจะต้องมี
วิสัยทัศน์ที่กว้างไกล สามารถประเมินข้อมูลได้ว่าอะไรเป็นข้อมูลที่มีประโยชน์ ข้อมูลใดก่อ
ให้เกิดโทษ และสามารถนำมาเสนอให้ประชาชนได้รับรู้ต่อไป
ถ้าพิจารณาในแง่ของกระบวนการการสื่อสาร จะพบว่า "สารสนเทศ" มีจุดเน้นใน 3 ลักษณะด้วยกัน คือ
1) สารสนเทศในแง่ของสาร (Message) หมายถึง สัญลักษณ์ (Symbol) ข้อมูล (Data)
และเนื้อหา (Content) ที่มนุษย์ใช้ในการสื่อสาร
2) สารสนเทศในแง่ของผล (Effect) ของการสื่อสาร หมายถึง สิ่งที่ก่อให้เกิดความรู้ (Knowledge)
ทัศนคติ (Attitude) และพฤติกรรม (Behavior)
3) สารสนเทศในแง่ของหน้าที่ (Function) ของการสื่อสาร หมายถึง การนำเสนอข้อเท็จจริง (Facts)
ไปยังผู้รับสาร
ความสำคัญของข้อมูล ข่าวสาร
สังคมที่มีความสลับซับซ้อน และเต็มไปด้วยการแข่งขันนั้น จำเป็นอย่างยิ่งที่บุคคล หรือกลุ่มที่เป็นหน่วยของสังคม จะต้องมีเครื่องมือในการดำเนินชีวิต เพื่อความอยู่รอด และความสงบสุขของสังคม ในสมัยอดีตเราอาจจะคิดว่าเครื่องมือในการดำเนินชีวิตน่าจะเป็นวัตถุสิ่งของ เงินตรา แต่ทว่าในสังคมปัจจุบัน การมีเงินตราอย่างมากมายก็ใช่ว่าจะทำให้การดำเนินชีวิตมีความสงบสุขได้ เนื่องจากสังคมทุกวันนี้ผู้ที่จะรอดได้อย่างมีความสุข คือ ผู้ที่มีข้อมูล ข่าวสาร เท่าทันเหตุการณ์ และรู้จักใช้ข้อมูลข่าวสารอย่างถูกต้อง มีนักวิชาการบางท่านเสนอความเห็นว่า ข้อมูล ข่าวสารควรจจะเข้าไปเป็นองค์ประกอบสำคัญของงานทุก ๆ ด้าน เช่น ด้านการผลิต นอกเหนือจาก Man Money Material และ Management แล้ว ควรต้องมี Media และ Information ด้วย
อย่างไรก็ตามถึงแม้ว่าข้อมูลข่าวสารจะมีคุณประโยชน์อย่างมากมาย แต่ในความมีคุณประโยชน์นั้น ก็อาจแฝงไปด้วยโทษอย่างมหันต์เช่นกัน ที่กล่าวเช่นนี้ เพราะถ้าผู้นำเสนอข่าวสาร ขาดความรับผิดชอบ เสนอข่าวสารที่ไร้คุณภาพ ผู้รับข้อมูลข่าวสารก็อาจจะต้องรับโทษของข้อมูลข่าวสารไปโดยไม่รู้ตัว
ข้อมูลข่าวสารที่ดี ย่อมมีศักยภาพอย่างมหาศาลในการพัฒนาประเทศชาติ ทั้งทางด้านการเมือง ด้านสังคม เศรษฐกิจ และวัฒนธรรม
ด้านการเมือง
1. ช่วยให้ทราบถึงพฤติกรรมของบุคคล หรือกลุ่มบุคคลที่เข้ามาเกี่ยวข้องทางการเมือง
2. ทำให้ทราบประชามติของคนในสังคม เกี่ยวกับปัญหาทางการเมือง
3. ช่วยให้การใช้อำนาจของบุคคลหรือกลุ่มบุคคลที่เกี่ยวข้องในการทางการเมืองเป็นไป
อย่างถูกต้อง
4. ช่วยให้มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการเมืองการปกครอง
ด้านสังคม
1. ช่วยให้ทราบภัยพิบัติที่เกิดขึ้น หรือกำลังเกิดขึ้น หรือภัยที่กำลังจะเกิดขึ้นในอนาคต
เช่น ภัยธรรมชาติ ภัยสงคราม ภัยทางสารเคมี ภัยจากโรคร้ายต่าง ๆ
2. ช่วยให้ทราบความเคลื่อนไหวที่เกิดขึ้นในสังคม เพื่อที่จะได้สามารถปรับตัวให้เข้ากับ
สังคมได้ เช่น การใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ ความเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม
3. ช่วยให้ประชาชนในสังคมรู้จักการป้องกันตนเองก่อนที่จะเกิดเหตุการณ์ต่าง ๆ
4. ช่วยให้ทราบวิวัฒนาการความเป็นไปของสังคม และรู้จักสังคม เข้าใจสังคม รวมทั้ง
พร้อมที่จะรักษาสังคมให้ดำรงอยู่ต่อไป
ด้านเศรษฐกิจ
1. ช่วยให้ทราบสภาวะเศรษฐกิจโดยทั่วไปในขณะนั้น
2. ช่วยให้สามารถตัดสินใจกับการประกอบธุรกิจต่าง ๆ ได้อย่างถูกต้อง และลดความเสี่ยง
ให้น้อยลง
3. ช่วยให้มีความพร้อมที่จะเผชิญกับปัญหาทางเศรษฐกิจต่าง ๆ ได้
4. เพื่อเป็นข้อมูลป้องกันการเอารัดเอาเปรียบ ซึ่งอาจจะเกิดจากบุคคลหรือกลุ่มบุคคลที่
มุ่งหวังผลกำไรเกินควร
ด้านวัฒนธรรม
1. ช่วยสืบทอดวัฒนธรรมที่มีมาอย่างยาวนาน
2. ช่วยเสริมความเจริญเติบโตทางวัฒนธรรม
3. ช่วยป้องกันการแทรกแซงทางวัฒนธรรม
4. ช่วยให้เกิดมาตรฐานเดียวกัน คงความเห็นพร้องต้องกันทางวัฒนธรรม
2. ความจริง หรือข้อเท็จจริง
การแสวงหาข้อเท็จจริงของเรื่องราวต่าง ๆ ถือเป็นภาระหน้าที่หลักของงานสื่อสารมวลชนจำเป็นอย่างยิ่งที่นักสื่อสารมวลชนต้องรู้และเข้าใจใน "ข้อเท็จจริง" เสียก่อน เพื่อที่จะไปแสวงหาข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นในสังคมโลกปัจจุบัน ซึ่งมีความสลับซับซ้อนได้
ความเข้าใจใน "ข้อเท็จจริง"
ถ้าจะกล่าวถึงความเข้าใจเกี่ยวกับ "ข้อเท็จจริง" มักจะหาข้อยุติได้ยาก เนื่องจากความจริงของแต่ละคนไม่เหมือนกัน ต่างคนต่างมีทรรศนะ ความเชื่อที่แตกต่างกันออกไป
ปรัชญาเมธีโซฟิสต์ โพทากอรัส เน้นเรื่องการรับรู้ว่า โลกจะมีลักษณะอย่างไร ขึ้นอยู่กับการรับรู้ของแต่ละคน สิ่งที่แต่ละคนรับรู้นั้นไม่มีใครจะสามารถตัดสินได้ว่าแบบไหนถูกแบบไหนผิด พระผู้เป็นเจ้ามีจริงหรือก็ขึ้นอยู่กับความเชื่อของแต่ละบุคคล
จะเห็นได้ว่า ความจริงที่ขึ้นอยู่กับการรับรู้ของแต่ละบุคคลดูจะยุ่งเหยิงและสับสน นอกจากนี้ความจริงอาจจะได้มาจากการชักจูงใจของอาจารย์ผู้สอน ซึ่งมีความเชี่ยวชาญในการใช้วาทศิลป์ชักจูงนักศึกษา
นิยามที่เหมาะสมที่สุดของความจริงคืออะไร
1. สิ่งที่ปรากฏอยู่ตรงกันข้ามกับ "ความไม่จริง"
2. มีการทดสอบให้เห็นจริง เช่น เมื่อมองด้วยตาเราเห็นเส้นตรงเป็นเส้นโค้ง เพื่อความแน่ใจ
จึงนำไม้บรรทัดมาวางทาบดู ปรากฏว่าเป็นเส้นตรง ดังนั้นเส้นที่เรามองเห็นจึงเป็นเส้นตรง
ตามที่ทดลองดู
3. เป็นเหตุ เป็นผลซึ่งกันและกัน เช่น การอ่านหนังสือ ทำให้สอบผ่าน ความพรากเพียร พยายาม
เป็นเหตุให้งานประสบความสำเร็จ
